AZ
RU
EN
Son 12 ay müşahidələrin tarixində ən isti dövr olub - alimlər hər ay yeni istilik rekordları qeydə alıblar. Nəticədə alimlər dünyaya tezliklə yeni bir istilik dalğası vurulacağından və bunun gözlənilən nəticələrindən narahatlıqlarını bildiriblər.
Tədqiqatçıların sözlərinə görə, insan bədəni həyati funksiyaları yerinə yetirmək üçün dar temperatur diapazonuna malikdir - təxminən 37°C ilə 37,8°C arasında dəyişir. Nəticədə alimlər istilik vurmasının necə baş verdiyini və tədricən orqanizmi necə dağıtdığını, orqanları bir-bir iflic etdiyini xatırlatmağa qərar veriblər.
Mütəxəssislərin sözlərinə görə, istilik vurmasının gətirib çıxardığı hadisələr silsiləsi güclü istinin təsirinə məruz qaldıqdan cəmi bir neçə saniyə sonra başlayır.
1 dəqiqə
Günəş şüaları açıq dəriyə düşəndə insan tərləməyə başlayır. Tərləmə bədənin soyumasının bir yoludur. Lakin yüksək nəmlik bu prosesi çətinləşdirir və çox yüksək temperaturlarda küçədə olmaq bədənin dözə biləcəyindən daha çox mayenin itirilməsinə səbəb olur.
2 dəqiqə
Əgər istilik kifayət qədər güclüdürsə, iki dəqiqə kifayətdir ki, tər dəridən buxarlansın, təəssüf ki, bədənimiz özünü soyutmaq üçün kifayət qədər tər ifraz edə bilmir. Nəticədə insan orqanizmi genişlənmə adlanan prosesi başladır, bu zaman qan damarları açılır və qanın dəriyə axını artır. Bədən soyumaq üçün qanı yenidən paylaşdırmağa başlayır. Bu, tərləməni daha bir neçə dəqiqə uzada bilər, bundan sonra tərləmə adətən dayanır.
5-10 dəqiqə
5-10 dəqiqə ərzində ürək daha tez-tez döyünməyə başlayır, çünki dəriyə yönəldilmiş qan axını digər həyati orqanlardan, məsələn ürəkdən uzaqlaşdırılır. Qan təzyiqi kəskin şəkildə düşür və ürək daha çox işləməli olur.
Eyni zamanda, beynimiz qan çatışmazlığı yaşayır, nəticədə baş gicəllənməsi, qeyri-müəyyənlik və huşun itirilməsi baş verə bilər. Qanın həyati orqanlardan uzaqlaşdırılması prosesi vazokonstruksiya adlanır və məhz bunun nəhayət istilik vurmasına çevrilə biləcək hadisələr silsiləsini başlatdığı hesab olunur.
10-15 dəqiqə
Əgər insan lazımi addımları atmağa vaxt tapmazsa, məhz bu anda istilik vurması baş verir. Bunun qarşısını almaq üçün suyun bərpası, elektrolitlərin bərpası, günəşdən və fiziki yüklənmədən qaçmaq lazımdır.
Su və idman içkiləri tərləmə nəticəsində mayenin itirilməsinin əvəzini çıxmağa kömək edir, günəş işığının bloklanması isə dərinin yanmasını məhdudlaşdıra bilər.
Bu tədbirlər görülməzsə, qan və oksigen bağırsaqdan uzaqlaşa bilər, bu onu keçirici və zəif edər. Adətən bağırsaqda qalan toksiklər və bakteriyalar bayıra çıxır və qan dövranına daxil olur, ağ qan hüceyrələrini aktivləşdirir. Ağ qan hüceyrələri çirklənməyə hücum etdikdə tromblar əmələ gəlir ki, bu da tezliklə çoxsaylı orqan çatışmazlığı riskini artırır.
30+ dəqiqə
Bu dövrdə bədənin funksiyalarının tam itirilməsi baş verir və daxili bədən temperaturu 41,1°C-yə çatır. Bundan sonra sepsis ilə müqayisə edilə biləcək bir mərhələ gəlir - bütün bunlar insan orqanlarının tədricən iflic olmasına gətirib çıxara bilər.
Alimlər orqanların hansı ardıcıllıqla iflic olduğunu bilmirlər, lakin onlar dərhal tibbi yardım almağı tövsiyə edirlər. Bundan əlavə, pasiyentdə rabdomiolitik, əzələlərin dağılması və potensial ölümü baş verə bilər.
60 dəqiqə
Əgər istilik vuran insana təcili tibbi yardım göstərilməlidirsə, həkimlər dərhal onu soyutmağa başlayırlar. Bunun üçün soyuducu örtüklər və soyuducu fiziki məhlullardan istifadə olunur. Həmçinin bədənin əsas nahiyələrinə, məsələn qasıq və qoltuq altına buz paketləri qoyulur.
Tədqiqatçılar qeyd edirlər ki, insan bədəninin isti vurmasından bərpa olunması üçün 1-2 gün lazım olacaq.
Mənbə: Focus.ua
