Bu şəxsləri təcili psixoloqa aparmaq lazımdır – Həkimdən CİDDİ XƏBƏRDARLIQ

Yəqin ki, çoxlarınız həyatınız boyu, heç olmasa, bir dəfə də olsa, vas-vası, hər şeydən iyrənən insanlarla qarşılaşmısınız.

Bu cür insanlar öz həyatlarını çətinləşdirməklə yanaşı, ətraflarında olan insanlara da bir çox problemlər yaradırlar.

Bəs görəsən, bu hal normaldır, yoxsa hər hansı bir psixoloji problemdən xəbər verir?

Psixoloq Leyli Muradova mövzu ilə bağlı Medicina.az-a açıqlamasında deyib ki, bu, həqiqətən də psixoloji problemdir: "Bunun elmi dildə adı obsessiv-kompulsiv pozuntudur. Bu, əslində çox geniş mövzudur. Xəstəliklərin Beynəlxalq Təsnifatında bu hal sayrışan hallar nevrozu kimi təqdim edilir. Bunun bir neçə növü var. Onlardan da biri təmizlik obsessiyasıdır. Təmizlik obssesiyası tamamilə psixoloji problem hesab olunur. Onun nevroloji bir hissəsi yoxdur”.

Həkimin sözlərinə görə, bu hal istənilən yaş dövründə meydana çıxa bilir: "İnsanın təmizliklə məşğul olması, səliqəli olması normal haldır. Amma bizim sosial həyatımıza, ailə durumumuza, işimizə bir maneə törədirsə, bu artıq "xəstəlik” halını alıb və mütləq terapiyadan keçmək lazımdır. Bəzən insanlar bu haldan yaxa qurtarmaq üçün dərman qəbul edirlər, amma psixoloqla söhbətə dırnaqarası baxırlar. Amma bu işin bir də koqnetiv, yəni düşüncə tərəfi də var”.

Psixoloq bildirir ki, belə problemdən əziyyət çəkən insanlar yalnız psixoloji terapiya zamanı kömək görə bilərlər: "Bu cür insanlar mütləq psixoloqla terapiya keçməlidirlər”.

L.Muradovanın sözlərinə görə, bu hal əsasən qadınlarda meydana çıxır: "Bu adi ev təmizləmək və ya ev yığışdırmaq hesab oluna bilməz. Bu psixoloji problemdən əziyyət çəkən insanlar təmizlədikləri, süpürdükləri evi dəfələrlə təmizləyirlər. Təmizlik başa çatdıqdan sonra kiminsə ayağı həmin yerə dəydikdə, onlar yenidən təmizliyə başlayırlar. Əllərini dəfələrlə yuyurlar. Hamamda saatlarla qalırlar. Bədənlərinin su dəyən hissələrinə infeksiya düşər deyə dəfələrlə yuyurlar. Əllər o qədər yuyulur ki, çatlayır. Qazanın qapağını əlləri dəyməsin deyə xüsusi əskilərlə tuturlar. Evlərini xüsusi dərmanlarla təmizləyirlər. Amma bir dəfə yox, səhərdən axşama qədər eyni yeri ovalaya-ovalaya qalırlar”.

Psixoloji problemin səbəblərinə də toxunan psixoloq deyir ki, bu, uşaqlıdan da yarana bilər: "Məsələn, evdə ana, nənə çox təmizkar və vas-vası olduqda uşaqda öyrənilmiş obsessiya meydana gəlir. Uşaq görür ki, ana həddindən artıq, ifrat dərəcədə təmizlik edir, dəfələrlə sildiyi yeri yenə silir, o zaman onda da eyni psixoloji hal meydana çıxır. Bu halı hələ uşaqlıqdan sezmək mümkündür. Məsələn, uşaq yazı yazır, amma xoşuna gəlmir, vərəqi cıraraq yenidən yazır. Bir yazını saatlarla yazıb bitirə bilmir. Bir digər səbəb isə sevgisizlikdir. Əsasən də qadınlar daha çox xəyal qırıqlığına uğrayırlar. Xəyanətlə qarşılaşıb, ağır travma alanda bu hal meydana gəlir. Onlar özlərinə məşğul olmaq üçün əlavə məşğuliyyət tapmırlar”.

L.Muradova bildirir ki, bu hal insanın özündən əlavə, ətrafdakı insanların da sosial və iş həyatlarına maneçilik törədir: "Bu cür insanlar evdə qapanıq həyat tərzi yaşayırlar. Onlar eyni hərəkətləri təkrar etdikləri üçün yeni səhifəyə keçə bilmirlər. Bu, onlardan asılı olan bir durum deyil. İnsanlar özləri istəsələr də, bu vəziyyətdən tək başına çıxa bilmirlər. Ətrafındakı insanlar da anlamalıdır ki, həmin şəxslər bunu bilərəkdən etmirlər. Bu problemin beyində heç bir fəsadı olmur. Bu, beyində normal olmayan düşüncələrin var oluşudur. Əgər küçədə olan zibilləri uzun müddət təmizləməsək, onlar üst-üstə yığılaraq pis iy verər. Benimizdəki düşüncələr də bu cürdür. Suallara cavab tapmayanda beynimizdə həmin düşüncələrin çoxluğu səbəbindən partlayış baş verir. Ona görə də düşüncələr şkafda səliqəli şəkildə yerləşdirilməlidir və insan sualların cavab tapmalıdır”.

Həkim deyir ki, ətrafımızda belə insan varsa, onu gecikdirmədən təcili olaraq psixoloqa aparmaq lazımdır: "Vaxtında terapiya almadıqda, son həddə çatdıqda, insanda geri dönmə bir az də çətin olur. Müalicə xəstəliyin ilkin vaxtlarında aparılanda daha rahat olur. Əgər insanın güclü iradəsi və inamı varsa, həmin şəxs özü sağalmaq istəyirsə, bu problemin həlli mümkündür. Sadəcə, ətrafdakı insanlar onlara anlayışlı yanaşmalıdırlar. İnsan özü xəstələnmək istəmədiyi kimi bu cür psixoloji problemə də məruz qalmaq istəməz. Anlamaq lazımdır ki, bu insan beynində olan düşüncələrin əsirinə çevrilib”.

Həkimin sözlərinə görə, hər xəstənin terapiyaya reaksiyası müxtəlif olur: "İnsanlar individual olduqları kimi, onların terapiyaya verdikləri cavab da müxtəlif olur. Bu problemlərdən qurtulmaq insanların istəyinə bağlıdır. Təmizlik obsessiyasına tutulan şəxs istəsə, bu vəziyyətdən çıxa bilər. Lakin ətrafdakı insanlar bu cür xəstələri anlamasalar, kinayə ilə qarşılasalar, bu cür xəstə psixoloqun sözlərini də qulaq ardına vuracaq. Bu insanın sağalması da çətin olacaq. Bəzən elə olur ki, ətrafındakılar bu cür insanlara "çox təmizkarsan, afərin sənə” və s. kimi təriflər yağdırırlar. Belə olduqda, həmin şəxs onun psixoloji probleminin olmasından bixəbər şəkildə həyatlarını başa vururlar”.