Onkoloq: "Yeniyetməlik dövründə geri qalmalar kişilərdə süd vəzi xərçənginə gətirib çıxara bilər"

Qadınlar arasında süd vəzi xərçənginin daha çox yayıldığı hər kəsə məlumdur. Amma bəziləri kişilərdə də süd vəzi xərçənginin yaranmasından xəbərsizdirlər. Kişilərdə nadir rast gəlinsə də, onlar bu xəstəliyi qadınlardan daha ağır şəkildə keçirirlər.
Bəs görəsən, süd vəzi xərçəngindən dünyasını dəyişən kişilər olubmu? Xəstəliyə düçar olan kişilər nələrə diqqət etməlidirlər?
Mövzu ilə bağlı Oxu.Az-a açıqlama verən onkoloq-mammoloq Cəlil Bağırovun sözlərinə görə, süd vəzi xərçəngi hər 100 kişidən birində aşkarlanır:
"Süd vəzi xərçəngi həm qadınlar, həm də kişilər arasında yayılır. Qadınlar arasında daha geniş yayılıb. Hər səkkiz qadından biri süd vəzi xərçəngi riskini yaşayır. Kişilərdə isə ən çox rast gəlinən süd kanallarından başlayan xərçəngdir. Biz buna duktal karsinoma deyirik.
Kişilərdə rast gəlinən süd vəzi xərçənginin, demək olar ki, hamısı duktal karsinomadır. Süd ifraz edən vəziləri olmadığı üçün və ya çox az olduğu üçün kişilərdə lobulyar karsinomaya rast gəlinmir və ya çox nadirdir. Əlamətləri - əllə hiss olunan kütlə, gilədən qanlı və ya şəffaf axıntı, süd vəzi dərisində batıqlıq, süd vəzi dərisində qabıqlanma, bərkliyin hiss olunmasıdır.
Kişilərdə az rastlanmasına rəğmən, daha pis nəticələrə gətirib çıxarmasının əsas səbəblərindən biri odur ki, kişilərdə süd vəzi toxuması daha azdır, ona görə də şiş altdakı əzələ toxumasına və qoltuq altına daha tez yayılır. Dünyasını dəyişənlər də var.
Süd vəzi xərçənginin müalicə prinsipləri və ardıcıllığı kişilərdə də qadınlarda olduğu kimidir.
Onkoloq qeyd edib ki, spirtli içkilər, tütün məmulatları xəstəlik riskini daha da artırır:
"Xərçəngin konkret olaraq yaranma səbəbləri bəlli deyil. Bunlar hamısı nəzəriyyələrdir. Xərçəngin əmələ gəlməsində əsas faktor genetikadır. Yaş amilinin də öz təsiri var. Yaş artdıqca risk də artır. Həyat tərzi də təsir edir. Qadınların spirtli içkilərdən bir qədəh miqdarında qəbulu riski iki dəfə artırmış olur. Siqaret də eyni qaydada. Kişilərdə siqaretdən ağciyər xərçəngi daha çox olur. Birinci yerdə o dayanır".
C.Bağırov əlavə edib ki, kişilərdə qadın hormonlarının artıq olması süd vəzi xərçəngini yaradır:
"Ən başlıca səbəbi qadın hormonlarının yüksəlməsidir. Əgər prostat vəzi xərçənginə görə estrogen tərkibli dərman müalicəsi alırsınızsa, xayalarda bir problem varsa və ya orxiektomiya (xayalardan birinin əməliyyatla götürülməsi - red.) olunmuşsa, süd vəzi xərçənginin yaranma riski artır. Klaynfelter sindromunda (kişinin X xromosomunun əlavə bir nüsxəsinə sahib olması - red.), qaraciyər sirrozunda da xəstəlik riski artır.
Tək süd vəzi xərçəngində yox, bütün xəstəliklərdə fiziki aktivliyin olması əsasdır. İnsan hərəkət etmədikdə xəstəliklərə düçar olur. Digər məsələ isə sağlam qidalanmaqdır. Yaşıl tərəvəzdən, meyvələrdən daha çox istifadə etmək bu xəstəliklərə yaxşı təsir göstərir. Şikayət oldu-olmadı, insanlar ildə ən azı bir dəfə həkim-onkoloqun müayinəsindən keçməlidirlər".
Terapevt Sübhan Hacıyev isə qeyd edib ki, yeniyetməlik dövründə geri qalmalar kişilərdə süd vəzi xərçənginin yaranmasına səbəb olur:
"Süd vəzi xərçəngi adətən qadınlarda olsa da, az bir faizlə kişilərdə də rast gəlinir. Etiologiyası bir çox amillərdən asılıdır. Hormonal disbalans, ətraf mühitin korlanması, düzgün qidalanmamaq, yeniyetməlik dövründə geri qalmalar süd vəzi xərçənginə gətirib çıxara bilir. Bu kimi insanların erkən diaqnozla müalicə olunmaları mütləqdir. Müxtəlif terapiya növlərinin kombinasiyası lazımdır. Bəzən cərrahi müdaxilə, bəzən də əməliyyatdan öncə kimyaterapiya gərək olur. Erkən mərhələdə aşkarlanıb, düzgün müalicə seçilərsə, həyat qurtarmaq olar.
İlk beş ildə xəstə intensiv şəkildə həkim nəzarətində olmalıdır. Əgər beş il müddətində süd vəzi xərçəngində geri dönmələr olmazsa, xəstə sağalmış hesab olunur".