Sağlam olmaq və sağlam həyat tərzi yaşamaq bir çoxlarının arzusu və məqsədidir.
Ancaq bəzən sağlam olmaq istəyilə fərqinə varmadan özümüzə zərər verə bilirik. Sağlam həyat tərzinin ən əsas amillərindən olan idman və idmanın ən çox tətbiq olunan növü – qaçış zamanı da bilmədən orqanizmimizə zərər verə bilərik. Belə ki, qaçış zamanı sadə qaydalara əməl etməyi gözardına vurmaq hətta yerimək qabiliyyətini də itirməyə səbəb ola bilər. Bəs qaçışda ən çox qarşılaşılan problemlər hansılardır? Xəsarət almamaq üçün nələrə diqqət etməliyik?
Qaçış yaralanmaları özünü həddən artıq gücə salan professional idmançılardan tutmuş qaçmağa yeni başlayan və əzələləri hələ buna hazır olmayan həvəskarlara qədər hər kəsə təsir edə bilər. Ən çox qarşılaşılan 5 idman yaralanmasına dair vacib məqamlar barədə məlumat verən ayaq və ayaq biləyi cərrahiyyəsi mütəxəssisi, op. dr. Selim Muğrabi yaralanma zamanı edilməsi labüd olanlar, qorunma yolları və düzgün ayaqqabı seçimi barədə fikirlərini açıqlayıb. Muğrabinin fikrincə, yaralanmaq əslində bədənin istirahət etməsi üçün bir şansdır. Səbirli olmaq isə müalicənin uğuru deməkdir. Bu səbəblə də ağrınız tamamilə keçmədən qaçışa və ya gəzintiyə çıxmamağınız məsləhət görülür.
Ən çox rastlanan qaçış və gəzinti yaralanmaları
1. Diz – ağrı varsa, qaçmayın
Cəmiyyətdə tez-tez rast gəlinən diz ağrısının diz qapağı altında şişkinlik kimi fərqli səbəbləri ola bilər. Bu problem ən çox atletlərdə müşahidə olunur. Qaçış zamanı dizin ön tərəfində, ətrafında və ya arxa hissəsində ağrı meydana gəlir. Ağrı kəskin və şiddətli hiss edilə bildiyi kimi, sızıntı şəklində də ola bilər. Bu problemi aradan qaldırmaq üçün ilk edilməsi lazım olan evdə rahatlama məşqləri və buz terapiyasıdır (gündə bir neçə dəfə 20 dəqiqə dizin ağrıyan hissəsinə buz terapiyasının tətbiqi və bu zaman buzun birbaşa dəriyə təmas etdirilməməsi lazımdır). Rahatlama məşqləri üçün ağrıyan dizin üstündə qalacaq şəkildə uzanmaq, sonra əllə ayaq arxada və dizlər bir-birinə dəyəcək halda tutulub ən az 45 dəqiqə dartılmaq lazımdır. Bu hərəkət gündə 6 dəfə təkrarlanmalıdır. Əgər ağrınız şiddətlidirsə və diziniz şişibsə, ailə həkiminə müraciət etmək, diz ağrısı şiddətli deyilsə və bir həftədən artıq bir müddətdə keçməyibsə, qaçışa son verib ortopedə müraciət etmək məsləhət görülür.
2. Aşil – ayaq biləyinin arxasında ağrı və şişmə var
Aşil tendonu - ayaq biləyinin arxasında yerləşən sərt, elastik və əzələni sümüyə birləşdirən bir bağdır. Müntəzəm qaçış zaman keçdikcə tendonun aşınmasına səbəb olduğu üçün ayaq biləyinin və ya topuğun arxasında ağrı əmələ gələ bilər. Aşil tendonunda yumru hiss edilən bölgəyə buz tətbiqi faydalıdır. Bu nöqtədə ayaqqabılara topuq dəstəyi qoymaq məqsədəuyğun ola bilər. 3-4 həftə ərzində keçməyən aşil ağrısında ortopedə müraciət etmək lazımdır. Ağrınız kəskin və qəflətən baş verirsə, bu, aşil tendonunuz yırtılmasının əlamətidir.
3. Qaval sümüyü - 3 həftədə yaxşılaşma baş vermirsə, ortopedə gedin
Qaval sümüyü ağrısı ön ayaqda, dizin altında müşahidə edilir. Atletlər bu problemi yaşasalar da, tez-tez qaval sümüklərində xoşagəlməz ağrı hiss etdiklərini, lakin qaçmağa davam etdiklərini deyirlər. Bu yanlış hərəkət ağrını artıraraq qaçmağa çətinlik yaradır. Ağrı ilk bir neçə gün nizamlı fasilələrlə buz tətbiqi ilə azaldıla bilər. Əgər həmin hissə şişibsə və ağrı şiddətlidirsə, həmçinin 2-3 həftə ərzində yaxşılaşma yoxdursa, ortopedə müraciət etmək, qaçışa isə 2-3 həftə fasilə vermək məsləhət görülür.
4. Topuq – topuğunuza kəskin bir şey batırmış kimi hissiyyat var
Ani şəkildə qaçmaq, yoxuş yuxarı qaçmaq, geyilən ayaqqabının yetərincə dəstəkləyici olmaması, yorğunluq topuq və ya ayaq dabanında ağrı və şişkinliyin hiss edilməsinə səbəb ola bilər. Tibbi adı plantar fasid olan bu xəstəlik topuq ağrısı olduğu zaman meydana gəlir. Topuğa kəskin bir şey batırmış və ya iti daşların üzərində gəzirmiş kimi hiss verən hallarda ilk öncə həmin hissəyə buz tətbiq etmək lazımdır. Sonra kiçik bir şüşədə suyu dondurub yerə qoyaraq ayağın altında 20 dəqiqə ərzində yuvarlamaq da faydalı ola bilər. Topuq ağrısının aradan qaldırılmasına yardımçı ola biləcək bəzi dartılma hərəkətləri də var. Əgər topuğunuzda və ya ayağınızın altındakı bölgədə ağır şişmə varsa, vaxt itirmədən həkimə getməyiniz və qaçışı dayandırmağınız gərəkdir. Erkən müalicə edilərsə, ağrı 2-3 həftədə aradan qalxa bilər.
5. Əzələ dartılması – diz arxasında və ya baldır əzələlərində gərginlik əmələ gəlir
Qaçışla bağlı ən çox qarşılaşılan dartılmalar dizin arxasındakı əzələlərdə və ya baldır əzələlərində meydana gəlir və ən çox qaçmağa yeni başlayanlara təsir edir. Əzələ dartılması ağrısı sanki diz arxasındakı əzələlərinizi və ya baldırlarınızı təpikləyirlərmiş kimi hiss verir. Dartılmaların çoxu ev şəraitində müalicə olunur. Belə hallarda qaçmağa ara verib gündə bir neçə dəfə 20 dəqiqə fasilələrlə ağrılı bölgəyə buz qoymaq lazımdır. Ayağı yüksəkdə saxlamaq və altına bir yastıq qoymaq da şişkinliyin azaldılmasına yardımçı ola bilər. Dartılmanın aradan qaldırılması və yenidən qaçışa geri dönmək üçün lazım olan müddət problemin ciddiliyindən asılı olaraq 2 həftədən 6 aya qədər davam edə bilər.
Düzgün qaçmaq üçün nə etmək lazımdır?
Düzgün ayaqqabı seçin: Düzgün qaçış ayaqqabısını almaq üçün idman malları mağazasına getmək məsləhətdir. Ayaq quruluşunuza uyğun ayaqqabı tipinizi öyrənmək üçün ilk əvvəl ayağın cərrahi müayinəsi və yerimə analizi aparmağınız lazımdır.
İsinin və rahatlayın: Qaçışa başlamadan öncə münasib şəkildə isinmə hərəkətləri etmək böyük əhəmiyyyət kəsb edir. Qaçışdan əvvəl ardıcıl olaraq 5-10 dəqiqə məşq əzələlərinizi isidərək zədə almasının qarşısını alır. Əzələlərinizi soyutmaq üçün qaçışa daha yüngül şəkildə davam etməyiniz və ya 5-10 dəqiqə gəzməyiniz bədəninizi qaçışdan sonra yaxşılaşdırmağa kömək olur.
Yavaş-yavaş artırın: Qaçış məsafəsini və sıxlığını çox sürətli şəkildə artırmamağınız sağlamlığınız baxımından çox önəmlidir.
Saglamolun.Az